[dropcap]BANJALUKA[/dropcap] Geneza uništenja sporta u Republici Srpskoj poklapa se sa vremenskom linijom uništenja privrede, zdravstva, kulture, obrazovanja… ukratko svih ostalih segmenata društva.
Sportu ne može biti bolje ako je broj penzionera nadvisio broj radnika, ako je broj radnika u javnoj upravi daleko nadmašio broj radnika u realnom sektoru, ako se uvoznim daje prednost u odnosu nad domaćim proizvodima, ako se krivično gone oni koji su pronevjerili 1.000 KM i veličaju oni koji su preko noći zaradili milione.
Sportu ne može biti bolje kada nema novaca u budžetu, a ne može ga ni biti kada se “uspješnim” privrednicima opraštaju milionski porezi samo zato što su bliski vladajućem režimu, kada se namjerno odvode preduzeća u stečaj samo zato što je neko na njihovoj parceli zamislio stambeni kompleks, kada se budzašto prodaju parkovi u centru grada.
Najgore što je moglo da se dogodi sportu u Srpskoj u posljednjih desetak godina je što je vladajući klan otkrio novi način pranja novca. Prvo su sportski klubovi, ukoliko su željeli ozbiljnija sredstva, morali da pristanu na manje provizije, a kako su apetiti rasli ta je provizija znala da dosegne do 80 odsto odobrenih sredstava!
Potom je počelo “otimanje” manifestacija. Nismo zaboravili kako je u početku izgledala “Noć šampiona” u Banjaluci, mada su i te jednodnevne manifestacije, koje su fabrikovale svjetske šampione čija je slava dosezala tek do granica “Autoprevozove” desetke, imale sumnjivu ulogu u razvoju sporta. Organizaciju je potom preotela gradska uprava i tada je počelo njeno lagano gašenje. Posljednji ekser u mrtvački sanduk udaren je kada je brigu o “Noći šampiona” preuzeo SNSD, pretvarajući lijepu ideju u šatorsku paradu sisatih pjevaljki.
Kako se na ovakvim kratkotrajnim događajima nisu mogle uzeti velike pare, osmišljena su “svjetska” i “evropska” prvenstva u raftingu, kajaku, padobranstvu i ostalim sportovima, koji u Srpskoj imaju taman toliko članova da mogu zajedno stati u jedan autobus. Nema veze za političke tajkune što su neka od ovih takmičenja organizovana neposredno poslije katastrofalnih poplava, jer su se toliko osilili da više i ne osluškuju glas naroda, ne dotiče ih patnja koja prerasta u očaj. Oni, iako se kunu u srpstvo, očigledno ne uče na iskustvu Miloša Obrenovića, koji je znao dokle smije stezati omču oko narodnog vrata.
Zarad raftinga bačeno je tako milion maraka na teren sa vještačkom travom na seoskom igralištu, otimamo se za domaćinstvo SP u padobranstvu iako nemamo ni reprezentaciju, grade se teniski tereni u nekim prdićima (Kilavcima) u kojima ne postoji ni klub, jednima se pokrivaju troškovi korištenja sala za treninge i utakmice – drugima ne, stipendije za perspektivne sportiste dobijaju uglavnom djeca čiji su roditelji bliski vladajućem režimu…
Vreću bez dna našli su i u “velikim” klubovima. Zašto bi se inače svi otimali da se poigravaju sudbinom FK Borac kada se zna da je više od 15 miliona KM u minusu. Svačija baba bi znala da vodi klub koji zavisi od političke volje, baš kao što je u pitanju ranije Prokin FK Crvena zemlja, a sada Dodikov, takođe seoski, KK Igokea, koja slijedi “grčki scenario”. Detalji iz ugovora nisu poznati javnosti, ali je javna tajna da se igrači zapošljavaju u državnom sektoru. Za to, čak i mjesecima kada napuste klub, redovno dobijaju platu, mada i ne znaju gdje im se nalazi “radno mjesto”.
Podatak da isti taj klub nije mogao da zaigra u Evroligi govori koliko smo “zaostali” i u pratećim uslugama – hotelijerstvu, sportskoj infrastrukturi ili saobraćaju.
Klubovi koji nisu bliski režimu, baš kao i opštinske uprave u kojima ne vlada SNSD, ne mogu se nadati iole značajnijoj pomoći. Za njih su republičke slavine zavrnute i jedino se mogu nadati pomoći ojađene privrede, koja se koprca u živom pijesku nelojalne konkurencije.
Politika je definitivno ušla u sport, toliko da su i političari počeli da sastavljaju ekipe. Bio je to logičan nastavak procesa ukrupnjavanja kapitala malog broja porodica koja vladaju Srpskom. Navikli da uzimaju desetine miliona na građevinskim i drugim projektima, sada su primorani da se zadovolje manjim kolačem. I kolač od govana je za njih ipak kolač. Isisaće poput vampira i posljednji fening iz sporta, a tada će ga pustiti niz vodu. Za njih je sport unosna, na kratko pozajmljena igračka.
Gdje leži spas sporta? Jedini spas se ne ogleda u promjeni režima, mada bi za početak bio dobar znak, već u promjeni uloge sporta u društvu. Ne možemo razvijati sport po modelu primjenjenom netom po završetku Drugog svjetskog rata. Ne možemo biti za socijalizam kada nam to odgovora, pa malo za kapitalizam. Takav odnos u privredi doveo je do prvobitnog oblika kapitalizma u Srpskoj, koji još uvijek naginje feudalizmu – ne samo po pitanju radničkih prava i nepostojanju sindikata. Kapitalizam ohrabruje ekonomski rast, trebao bi da bude ideologija socijalne pravde i individualnih prava. Kao takav, bar 100 godina je daleko od Srpske.
Zbog toga bi hitno sve bh. sportske klubove trebalo prepustiti zakonima tržišta. Istina, našlo bi se malo zainteresovanih kupaca u državi, ali bi klubovi koji opstanu mogli da računaju na stabilnije uslove privređivanja. Amaterski klubovi bi to ostali i širili bi se koliko su dugi. Oni bi ostali baza iz koje bi neki novi abramoviči jeftino kupovali talente i dalje ih skupo prodavali.
Istina, određeni (kako voli neodređeno da kaže premijer(ka) Srpske) stadioni i dvorane bi preko noći bili srušeni i na njihovom mjestu bi iznikla nova banka ili stambeno-poslovni kompleks, ali se više ne bi dešavalo da država (ili entitetska vlada) jednima dodjeljuje jednokratnu pomoć, koja ima efekat davanja infuzije umirućem, a drugima oprašta milione maraka za neplaćenu struju, komunalije ili porez.
Sport bi se polako uzdizao iz ropskog položaja i vremenom bi stao na zdrave noge. Ne bi više bio rascjepkan i kao takav efikasno promovisao mediokritete ogrnute pod plašt stručnjaka i menadžera s članskom kartom SNSD-DNS-SP-a u džepu.
Ozdravljenje sporta, baš kao i njegova trenutna bolest, bila bi dijagnoza stanja u društvu.
